Majątek Skarbiec

Majątek Skarbiec

Zimowe zdjęcie pałacyku w Majątku Skarbiec.
Zimowe zdjęcie pałacyku w Majątku Skarbiec

Do drugiej połowy XVIII w. Skarbiec jako jeden z folwarków wchodził w skład klucza podoroskiego, dziedzictwa Grabowskich. Gdy Podorosk znalazł się pod eksdywizją (podziałem między wierzycieli), wówczas Skarbiec kupiony został przez Władyczańskich, do których należał do 1939r. Przedostatnim właścicielem tych dóbr był Józef Władyczański, uczestnik powstania styczniowego, zaś ostatnim Miłosław Władyczański ożeniony z Antoniną Nowicką.

Jedna z ich córek Zofia Władyczańska wyszła za mąż za Tadeusza Boguszewskiego, wkrótce narodził się im syn Krzysztof. W ten sposób losy rodziny Boguszewskich związały się ze Skarbcem.

Miłosław Władyczański
Miłosław Władyczański
Antonina Władyczańska zd. Nowicka, majątek Sawejki
Antonina Władyczańska zd. Nowicka, majątek Sawejki
Tadeusz Boguszewski i Zofia Władyczańska
Tadeusz Boguszewski i Zofia Władyczańska
Majątek Skarbiec Krzysztof Boguszewski
Majątek Skarbiec Krzysztof Boguszewski

W ciągu XIX wieku istniał w Skarbcu dwór, na którego temat brak przekazów. W 1897 r. dwór ten został zastąpiony przez nowy, murowany pałacyk, wzniesiony wg projektu architekta Łuby (architekt wileński, projektował również m.Podorosk, Koniuchy i inne). Elewacja tylna pałacyku ze skrzydłami tworzyła jedną linię, pozbawioną jakichkolwiek załamań czy występów. Na zewnętrzne elementy dekoracyjne składały się m.in.: pilastry oraz fryz z tryglifami, które pokrywały portyk, dalej pseudorenesansowe obramienia drzwi i dwóch porte-fenetrów górnej kondygnacji, półkolumny i bogate naczółki stanowiące zwieńczenie oprawy okien, a w końcu gzyms międzykondygnacyjny i wieńczący.
Majatek_Skarbiec_latoMajatek_Skarbiec_lato2

Majątek do 1918 roku zajmował 1540 ha, natomiast urządzony przez Miłosława Władyczańskiego park krajobrazowy to około 20ha. W roku 1930 („Spis ziemian RP w roku 1930 – woj. białostockie.Oprac. T. Epsztein , S. Górzyński str. 23”) obejmował już „tylko” 655ha. Po światowym kryzysie ekonomicznym (zadłużenia , parcelacje) hektary malały i w 1939 r. pozostały tylko zabudowania i około 10 ha. Przed domem ciągnął się duży, owalny gazon otoczony szeroką drogą.

Majatek_Skarbiec_PlanMajatek_Skarbiec_lato1

Majątek Skarbiec na podjeździe, powozi Zofia Władyczańska
Majątek Skarbiec na podjeździe, powozi Zofia Władyczańska

Majątek Skarbiec schody
Majątek Skarbiec Od lewej: chłopiec wiejski, Zofia z Władyczańskich Boguszewska, (od góry): Kazimierz Bronic (maj.Koniuchy), Emanuel Władyczański (maj.Sedelniki), Tadeusz Boguszewski z synem Krzysztofem, Miłosław Władyczański, żona Bronic’a (biała suknia), żona Emanuela – Kreczmer’owa.

Wjazd tworzyła poprowadzona prostopadle do elewacji aleja wysadzana topolami, po obu jej stronach, w dość dużej odległości usytuowane były zabudowania gospodarcze. Do stajen koni wyjazdowych wiodła od portyku aleja lipowa.

Majątek Skarbiec Zofia i Iza Władyczańskie
Majątek Skarbiec Zofia i Iza Władyczańskie
Majątek Skarbiec Zofia i Iza Władyczańskie
Majątek Skarbiec Zofia i Iza Władyczańskie
Majątek Skarbiec Zofia i Iza Władyczańskie
Majątek Skarbiec Zofia i Iza Władyczańskie

Wnętrze miało układ dwutraktowy. Centralne miejsce w piętrowym korpusie miał dwukondygnacyjny hall. Po lewej stronie w trakcie frontowym mieściła się biblioteka z wyjściem na taras, a po prawej – przedpokój. Stąd wchodziło się do dużego salonu, usytuowanego w skrzydle parterowym. Drugi salon z przylegającą do niego jadalnią znajdował się w trakcie ogrodowym. Pozostałą powierzchnię na parterze zajmowały pokoje mieszkalne, gościnne i służbowe.

Wszystkie pokoje reprezentacyjne miały obicie z tapet o różnych tonacjach i wzorach, parkiet dębowy z ornamentami, sztukaterie na sufitach, żyrandole kryształowe i brązowe, piece z ozdobnych kafli. Duży salon urządzony był meblami dziewiętnastowiecznymi, wybitniejszych dzieł sztuki w Skarbcu nie było.

Majątek Skarbiec weranda
Majątek Skarbiec od lewej: Zofia Władyczańska, Irena z Ostrowskich Pieńkowska, Antonina Władyczańska, za nimi oficer rosyjski, Pani Massalska, Ignacy Pieńkowski, Izabella obok ojca Miłosława Władyczańskiego (lato 1915 rok – „ostatnia herbatka” przed ewakuacją na Krym)
Majątek Skarbiec (w saloniku ok.1928r.) siostry Zofia, Halina, Iza Władyczańskie
Majątek Skarbiec (w saloniku ok.1928r.) siostry Zofia, Halina, Iza Władyczańskie

Wszystkie przedstawione zdjęcia zostały zrobione na terenie majątku. Większość zdjęć wykonał Stanisław Władyczański, który był ówczesnym pasjonatem fotografii. Opisy wnętrz i majątku zawdzięczamy Zofii Boguszewskiej z domu Władyczańskiej.

Nieocenioną pomoc w odkrywaniu historii i tajemnic majątku Skarbiec wykonał Janusz Władyczański, syn Stanisława. Przedstawione tutaj informacje zawdzięczamy właśnie jemu. Materiały o Skarbcu znalazły się również w wydawnictwach takich jak: „Wiadomości Ziemiańskie” – numer 16/17/2003 oraz „Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej” Tom 2 – autor: Roman Aftanazy.

Niestety czasy ziemiaństwa już minęły, to co zostało po majątku Skarbiec przedstawiają poniższe zdjęcia, wykonane przez Janusza Władyczańskiego. Władze sowieckie postanowiły zniszczyć wszystko to, co miałoby przypominać o dawnej Polsce. Majątek Skarbiec dosłownie został zrównany z ziemią.

Majątek Skarbiec - widok kamiennych piwnic widzianych od lewej strony pałacu
Majątek Skarbiec – widok kamiennych piwnic widzianych od lewej strony pałacu
Majątek Skarbiec pozostałości - widok z tyłu dworu (z brzózką na pierwszym planie)
Majątek Skarbiec pozostałości – widok z tyłu dworu (z brzózką na pierwszym planie)

Linki powiązane:

  • Pozostały tylko kamienie – to tragiczna historia Miłosława Władyczańskiego, aresztowanego i zamordowanego przez NKWD. [ Artykuł wydrukowany w Gazecie Wyborczej 7 kwietnia 2010 na stronach 12 i 13 ]
Social media & sharing icons powered by UltimatelySocial